Α’ Βραβείο διαγωνισμού ανάπλασης Πλ. Ελευθερίας
Α’ Βραβείο – κωδικός συμμετοχής 801ΤΚ55189
Αρχιτεκτονική Μελέτη: ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ, αρχιτέκτονες μηχανικοί
Φυτοτεχνική Μελέτη: ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΚΟΥΛΑΛΗ, γεωπόνος
Ηλεκτρο-μηχανολογική Μελέτη: ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΑΚΡΗΣ, μηχανολόγος μηχανικός
Σύμβουλοι: ΕΔΟΥΑΡΔΟ ΚΑΣΤΡΟ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΖΩΝΟΣ, ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΓΑΣ, αρχιτέκτονες Μηχανικοί
Η Πλατεία Ελευθερίας…
Παλιά ο βυζαντινός λιμένας. Κάποτε η καρδιά του εμπορικού κέντρου της πόλης, το κοσμικό επίκεντρο, το πολυάνθρωπο και πολύγλωσσο θέατρο ιστορικών γεγονότων.
Σήμερα χωρίς κανένα ορατό σημάδι του εαυτού της. Αμήχανο κενό χωρίς ίχνη συλλογικής μνήμης, χωρίς συμμετοχή στην αυτογνωσία της πόλης, χωρίς φιλική συμμετοχή στην καθημερινή ζωή.
Η πρόταση μας θέλει να δημιουργήσει ένα momentum, μέσα στο οποίο η πόλη να ανακαταλάβει την τώρα ακατάληπτη πλατεία της. Η ανακατάληψη θα γίνει με δυο αλληλοσυμπληρούμενες και φαινομενικά αντίπαλες προσεγγίσεις: Τη διαμόρφωση μιας φιλικής αστικής καθημερινότητας και τη μνημειοποίηση χωρίς μνημειακότητα.
1) Το πράσινο είναι , σε όγκο και μορφή, το κυρίαρχο σημάδι της πλατείας. Συμβάλλει συμβολικά στην πρόθεση για μια πράσινη πόλη. Είναι ένα πράσινο που:
– προστατεύει από τον ήλιο και τον βοριά και υποδέχεται τη θερινή μπουκαδούρα, φροντίζοντας για ένα φιλικό μικροκλίμα.
– δεν είναι ούτε τυπικό αστικό πράσινο ούτε μικρογραφία κήπου.
– σημαδεύει με εντυπωτικό εικαστικό τρόπο στη συλλογική αντίληψη τη νέα πλατεία.
2) Η οπτική κατάληψη όλου του χώρου και η επισήμανση του παλιού τείχους, δηλαδή της παλιάς ακτογραμμής, κάνουν αντιληπτικά ενεργό το ιστορικά συνεχές μεταίχμιο μεταξύ ξηράς και θάλασσας, με την αξιοποίηση του σημερινού και την υπενθύμιση του παλιού ορίου.
3) Η εγκλωβισμένη στην αφάνεια ιστορικότητα αναδεικνύεται υπαινικτικά με την εικαστική και ταυτόχρονα χρηστική επισήμανση:
– της πολεοδομικής ιστορίας («κατάκλιση» περιμετρικών όψεων στο δάπεδο, επισήμανση με φωτιστικά των παλιών δρόμων και οικοδομικών τετραγώνων).
– των ιστορικών γεγονότων που βιώθηκαν εκεί (μνημείο ολοκαυτώματος, ηλιακό «ρολόι» με κοσμική υπόμνηση της ημέρας και της ώρας του κάθε γεγονότος).
4) Μια πλατεία που, μαζί όμως με τα παραπάνω, παραμένει μια κανονική αστική πλατεία, σε μια γειτονιά εμπορική και περιοχή αναψυχής, μια πλατεία που συμπεριφέρεται «φυσιολογικά» στους τόσο διαφορετικούς χρήστες της:
– χωρίς να τους επιβάλλει εγκεφαλικά σχήματα αρχιτεκτονικού μεγαλοϊδεατισμού.
– επιτρέποντας τους, όταν κάθονται στην προστασία της, να ξεχνούν, αν θέλουν, την ιστορία και την αρχιτεκτονική.
Οι τέσσερις παραπάνω χειρισμοί συνενώνουν τέσσερις ετερογενείς παραμέτρους σε μια συμπληρωματική συνύπαρξη, σε μια ανασύνθεση, η οποία υπερβαίνει το άθροισμα των μερών της και αποσκοπεί σε μια νέα συνείδηση του τοπικού και του γενικού στην πόλη. Η καινούρια πλατεία είναι όπως είναι και μόνο μετά από ανάλυση μπορεί να οδηγήσει στα εξ’ ων συνετέθη.
Κρίση Επιτροπής Διαγωνισμού
Μια ισχυρή συστάδα δένδρων σε κατάλληλη θέση οργανώνει την λύση ενισχύοντας τόσο το υφιστάμενο ψηλό πράσινο όσο και τους υπόλοιπους περιβαλλοντικούς συντελεστές, χωρίς να διασπά την ενότητα της πλατείας.
Η πλατεία αναπτύσσεται με ενιαία δαπεδόστρωση από το μέτωπο των κτιρίων στα ανατολικά μέχρι τα δυτικά και από το βόρειο μέτωπο μέχρι τη θάλασσα. Η μικρή υψομετρική διαφορά προς την οδό Μητροπόλεως επιτείνεται στη γραμμή του αρχαίου τείχους και στην έξαρση αυτή οργανώνεται η ζώνη των καθιστικών, κάτω από τα δένδρα, με θεατρική διάταξη προς τη θάλασσα.
Το κεντρικό τμήμα της πλατείας προς τη Λεωφόρο Νίκης παραμένει ελεύθερο από φυτεύσεις και ανοίγεται προς τη θέα και τη θάλασσα. Η δαπεδόστρωση αραιώνει καθώς συγκλίνει προς το κέντρο, αφήνοντας περιοχές της πλατείας με πράσινη εδαφοκάλυψη αλλά σε κάθε περίπτωση, βατές.
Η διαχείριση της μνήμης του εβραϊκού κόσμου επιχειρείται με την κατασκευή ενός “κοσμικού” ρολογιού κοντά στο θαλάσσιο μέτωπο το οποίο εντοπίζει στο δάπεδο ιστορικές ημερομηνίες, ενώ συγχρόνως αποτελεί έντονο σήμα της πλατείας.
Ωστόσο η σαφέστερη παρουσία της ιστορικής μνήμης θα συνέβαλε στον ιδιαίτερο συμβολισμό του τόπου.
Η πρόταση:
– Απαντά στο σύνολο των κριτηρίων με επιτυχία.
– Δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα βιοκλιματικά χαρακτηριστικά του χώρου, στο πράσινο, στον ηλιασμό, στον αερισμό.
– Επιτυγχάνει μια ισορροπημένη σχέση της πλατείας με το αστικό περιβάλλον.
– Εξασφαλίζει την ενοποιημένη αντίληψη του χώρου ως πλατείας προτείνοντας τη διαμόρφωσή της σε ένα ενιαίο επίπεδο.
– Διατηρεί και εμπλουτίζει τα υψηλά δέντρα, τα οποία αντιμετωπίζονται ως βασικό δομικό στοιχείο της λύσης.
– Διαχειρίζεται με επιτυχία το δάπεδο με τη χρήση μαλακών και σκληρών υλικών τα οποίο αποκλιμακώνονται το ένα μέσα στο άλλο.
– Ενισχύει τη θεατρικότητα της πλατείας στη σχέση της με τη θάλασσα.
– Αναδεικνύεται η παρουσία του τείχους.
– Ενδιαφέρουσα η αναφορά του ιστορικού διωγμού των Εβραίων.
– Ενδιαφέρουσα η αναφορά του ιστορικού διωγμού των Εβραίων.
