Έκθεση Μελετών για την ανάπλαση του περιβάλλοντος χώρου των Δώδεκα Αποστόλων
Αντικείμενο του διαγωνισμού
Σύνταξη προκαταρκτικής μελέτης και προμελέτης για την ανάπλαση του περιβάλλοντος χώρου του μνημειακού συνόλου των Δώδεκα Αποστόλων Θεσσαλονίκης μέσα από την διατύπωση προτάσεων διαμόρφωσης της περιοχής λαμβάνοντας υπόψη τις υφιστάμενες πολεοδομικές, αρχιτεκτονικές και συγκοινωνιακές παραμέτρους, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα ιστορικά δεδομένα του χώρου.
Η περιοχή μελέτης που βρίσκεται στο δυτικό άκρο του ιστορικού κέντρου της πόλης, σε επαφή με την πλατεία Βαρδαρίου, αποτελεί μια από τις πιο ενδιαφέρουσες περιοχές του κέντρου της Θεσσαλονίκης καθώς εδώ συγκεντρώνονται πολλά μνημεία που της προσδίδουν ιδιαίτερο χαρακτήρα. Ωστόσο, σωρεία προβλημάτων και αντιθέσεων την καθιστούν ένα υποβαθμισμένο τμήμα της πόλης που χρήζει άμεσης ανάδειξης και ένταξής του στην πόλη.
Επιθυμία του αγωνοθέτη ήταν να υπάρξει μια γόνιμη αναζήτηση ολοκληρωμένων προτάσεων για την αναβάθμιση της περιοχής, με σαφείς κατευθύνσεις για την εξασφάλιση της υλοποίησής τους. Εξαιτίας της παραπάνω πολυπλοκότητας δόθηκε έμφαση στην ανάπτυξη τριών προκαταρκτικών μελετών για την επιλογή της βέλτιστης.
Σκοπός της μελέτης
Ως γενικοί στόχοι του έργου μπορούν να οριστούν οι παρακάτω επιδιώξεις:
Ανάπλαση και εξυγίανση της περιοχής με σκοπό την ενοποίηση των διατηρούμενων στοιχείων του χώρου και των νέων προτεινόμενων επεμβάσεων.
– Αναγνωσιμότητα των λειτουργιών της περιοχής (προσπελάσεις-διαδρομές–δημόσιοι ελεύθεροι χώροι-μνημεία).
– Ανάπλαση των δημόσιων ελεύθερων χώρων.
– Αισθητική αναβάθμιση των μετώπων των οικοδομικών τετραγώνων που περιβάλλουν τα μνημεία.
– Οργανική σύνδεση της περιοχής με την πόλη.
Ανάδειξη των μνημείων της περιοχής.
– Αναγνωσιμότητα του μνημειακού συνόλου.
– Σύνδεση των μνημείων και ενιαία αντιμετώπισή της επέμβασης για την ανάδειξή τους.
– Προστασία και ανάδειξη του ανασκαμμένου χώρου και σύνδεσή του με το υπόλοιπο μνημειακό σύνολο.
– Ανάδειξη της σημασίας του νερού, καθώς ιστορικά υπήρξε κυρίαρχο στοιχείο της περιοχής.
Επίλυση ή διευθέτηση του κυκλοφοριακού και δημιουργία φιλικού περιβάλλοντος για τους πεζούς.
– Οργανική ένταξη στο κυκλοφοριακό της ευρύτερης περιοχής με συνεκτίμηση της ιδιαιτερότητας της περιοχής.
– Αντιμετώπιση του προβλήματος της στάθμευσης των αυτοκινήτων της περιοχής.
– Ενοποίηση του δικτύου διαδρομών για πεζούς
– Εξασφάλιση κοινόχρηστων εξυπηρετήσεων.
Η περιοχή μελέτης
Η περιοχή μελέτης ορίζεται από τις οδούς Αγίου Δημητρίου, Α. Κάλβου, Καρατζά ενώ τα βυζαντινά τείχη αποτελούν το δυτικό της όριο. Μέσα σ’ αυτά τα όρια κυρίαρχη είναι η παρουσία τεσσάρων σημαντικών μνημείων, του Ναού των Δώδεκα Αποστόλων, της Κινστέρνας και του Πυλώνα της βυζαντινής μονής (τα παραπάνω τρία ανήκουν στο ίδιο μνημειακό σύνολο), καθώς και του οθωμανικού λουτρού Πασά Χαμάμ ή Λουτρά Φοίνιξ. Επίσης μια ζώνη από αρχαιολογικά ευρήματα αναπτύσσεται κατά μήκος του Τείχους.
Σημειώνεται ότι η περιοχή εντάσσεται στον άξονα αρχαιολογικού περιπάτου των δυτικών τειχών. Σωρεία προβλημάτων και αντιθέσεων την καθιστούν ένα υποβαθμισμένο τμήμα της πόλης που χρήζει άμεσης ανάδειξης και ένταξής του στην πόλη.
Το σημαντικότερο πρόβλημα εντοπίζεται στην μεγάλη συγκέντρωση χρήσεων σχετικών με εξυπηρετήσεις αυτοκινήτων στην περιοχή, που σε συνδυασμό και με την άναρχη στάθμευση, έχουν σαν αποτέλεσμα την υπερβολική παρουσία τους εδώ.
Η περιοχή που λήφθηκε υπόψη στην μελέτη περιλαμβάνει όλα τα οικοδομικά τετράγωνα γύρω από την πλατεία των Δώδεκα Αποστόλων ενώ η έκταση επέμβασης, την οποία αποτελούν οι ελεύθεροι χώροι μεταξύ των οικοδομικών τετραγώνων, είναι περίπου της τάξης των 12.000 τμ.
Οι προσόψεις των οικοδομικών τετραγώνων που βρίσκονται περιμετρικά του περιβάλλοντος χώρου των μνημείων θα αντιμετωπιστούν από την μελέτη.
1ο Βραβείο
Ομάδα Μελέτης:
«ΤΡΟΠΑΛΙΣ Ε.Τ.Ε. – Α.ΤΣΕΡΑΝΙΔΗΣ και συνεργάτες Ε.Ε.»,
Μέρτζιος Νικόλαος,
Σαλιάχης Ευθύμιος,
Παπαδόπουλος Συμεών
Η κεντρική ιδέα της μελέτης μας, είναι η ανάδειξη και προβολή των μνημείων της περιοχής, μέσα στον πυκνοδομημένο αστικό ιστό που τα περιβάλλει. Η επιλογή ήρεμων και καθαρών επιφανειών και οι παρεμβάσεις ήπιας μορφής στις χαράξεις και στις διαδρομές, τονίζουν το μνημειακό χαρακτήρα της περιοχής και αναδεικνύουν τα ιστορικά στοιχεία.
Κεντρικοί άξονες της πρότασής μας είναι:
– Ενοποίηση του περιβάλλοντα χώρου με πεζοδρόμηση των οδών της περιοχής, απομάκρυνση των σταθμευμένων οχημάτων και χρήση ενιαίων υλικών και στοιχείων εξοπλισμού.
– Οριοθέτηση της περιοχής με μετατροπή της οδού που την περιβάλλει σε οδό ήπιας κυκλοφορίας.
– Δημιουργία δύο σημείων στάσης στο ύψος της οδού Αγ. Δημητρίου για θέαση της περιοχής ανάπλασης από υψηλότερο σημείο.
– Προσβασιμότητα των ατόμων με ειδικές ανάγκες, από την οδό Αγ. Δημητρίου, με κατάλληλες διαμορφώσεις.
– Χρήση του υδάτινου στοιχείου που επαναφέρει στη μνήμη την συνεχή παρουσία του στην περιοχή και τονίζει την ύπαρξη της βυζαντινής κινστέρνας.
– Βελτίωση του μικροκλίματος, της ποιότητας ζωής των κατοίκων και της ηχορύπανσης με τον περιβαλλοντικό σχεδιασμό, την αύξηση της επιφάνειας του πρασίνου, τη δενδροφύτευση και την απουσία των οχημάτων.
Τα νέα δεδομένα που προκύπτουν από τη μελέτη λειτουργούν προς την κατεύθυνση της ανάδειξης των μνημείων και της επαναλειτουργίας της πλατείας ως δημόσιου χώρου συγκέντρωσης, αναψυχής και πολιτισμού
2ο Βραβείο
Ομάδα Μελέτης:
«METROPOLIS ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ» Ε.Π.Ε.,
Κόπτσης Πασχάλης,
«ΤΟΠΟΑΝΑΛΥΣΗ Ο.Ε.» Ι. Κλέττας-χ. Σελεβέντας & ΣΙΑ Ο.Ε.,
«ΟΙΚΟΔΑΣΙΚΗ Ο.Ε.» Ι. Χατζημελετίου & ΣΙΑ Ο.Ε.
H ανάπλαση της περιοχής των 12 Αποστόλων, ενός τόπου που χαρακτηρίζεται από ένα μοναδικό πλούτο ιστορικότητας, αισθητικής και διαπολιτισμικής μνήμης, αποτελεί σημαντική εξέλιξη για την πολιτιστική φυσιογνωμία της πόλης.
Η ομάδα μελέτης της METROPOLIS προτείνει την ανάπλαση στο σημερινό κτιριακό απόθεμα έτσι ώστε:
– να αναδεικνύει την διαχρονική, πολυσήμαντη, ταυτότητα του τόπου που κρύβει τις πολύτιμες οπτικές του μνημειακού πλούτου πίσω από τις αλόγιστες επεμβάσεις και την προφανή εγκατάλειψη…
– να έλκει κιναισθητικά τον επισκέπτη και συγχρόνως διεγείρει την πολυφορτισμένη σύγχρονη όραση και σκέψη του, δίνοντας αφορμές για εξαγνιστικά βυθίσματα σε χρόνους και αξίες αναλλοίωτες…
– να αποδίδει ποιοτική ζωή στη περιοχή και να στοχεύει σε κίνητρα επισκεψιμότητάς της…
– να επιδιώκει να ισορροπήσει και να ξαφνιάσει… με τα περάσματα από το σύγχρονο γίγνεσθαι στην αποκάλυψη του πολύτιμου που διατηρήθηκε.
Αξιόλογα εργαλεία χειρισμού στη μελέτη του νέου αναπλασμένου αρχιτεκτονικού χώρου γίνονται μαζί με άλλα και τα έξης:
– οι ελεγχόμενες οπτικές που αποκαλύπτουν ή αποκρύπτουν… στην κιναισθητική προσέγγιση του επισκέπτη… το νέο χώρο, με πράσινα φυτικά στοιχεία, σε αρμονικές ογκοπλασίες και με τις συμβολικές προεκτάσεις τους (κυπαρίσσια).
– ο χειρισμός του φωτός που συμβάλλει καθοριστικά στη νυχτερινή ανάδειξη του μνημειακού συγκροτήματος και του νέου περιβάλλοντος του.
– τα νεοφανή για σήμερα στοιχεία έλξης που αναδύονται από τα ιστορικά δεδομένα της περιοχής όπως το νερό και οι χώροι στάσης και περισυλλογής…
3ο Βραβείο
Ομάδα Μελέτης:
«Μ. Καντιδάκης – Σύμβουλοι Μηχανικοί» Ε.Ε.,
Στεργιάννης Αθανάσιος,
Βαγγελινού Χρυσάνθη,
Γούναρης Νικόλαος
Η πρόταση επιχειρεί να διαμορφώσει συνεχή δημόσιο χώρο, μέσα στον οποίο συνυπάρχουν αρμονικά οι επιμέρους αρχαιολογικοί χώροι, τα προστατευόμενα μνημεία και η καθημερινή δραστηριότητα.
Τα σημεία της περιοχής με έντονο αστικό χαρακτήρα, όπως πεζοδρόμια και πλατείες, διαμορφώνονται ως συνεχείς σκληρές επιφάνειες, ενώ στα σημεία με ιδιαίτερο ενδιαφέρον (Ι.Ν. Αγίων Αποστόλων, Πρόπυλον επί της οδού Παπαρρηγοπούλου και Λουτρά επί της οδού Κάλβου) η διαμόρφωση μεταβάλλεται ως προς το υλικό και το ύφος.
Eμφανίζονται αυτόνομες συνθέσεις από ξύλινες κατασκευές σε συνδυασμό με φυτεύσεις, στοχεύοντας στην ενεργοποίηση του χώρου και στην απόδοση ιδιαίτερου χαρακτήρα στο σύνολο της περιοχής.
Διάρκεια έκθεσης:
18-22 Οκτωβρίου 2010
Ώρες λειτουργίας:
Δευτέρα – Παρασκευή 09:00 – 14:00
Πληροφορίες:
Αγγελάκη 13, τηλ 2310.296.800
